Wojna domowa w Hiszpanii - Początkowa faza

Zamach wojskowy, który rozpoczął działania zbrojne nie przyniósł zamierzonych efektów. Nacjonalistom udało się opanować jedynie w północno - zachodnią część kraju oraz Maroko. 

Wojna domowa wywołała polityczny odzew innych europejskich państw. Swą pomoc militarną zaoferowały Niemcy, wysyłając do Hiszpanii okryty później złą sławą Legion Condor. Nacjonalistów wspierali także Włosi, powiększając ich oddziały o Aviazione Legionaria oraz Corpo Truppe Volontarie. Utworzona Rada Obrony Narodowej wyznaczyła generała Franco na głównodowodzącego siłami rebeliantów.

W wyniku początkowej fazy walk, kraj podzielił się na dwie części, jednej kontrolowanej przez nacjonalistów, drugiej przez republikanów, o podobnej powierzchni i liczbie ludności. Kolejne sukcesy militarne strony nacjonalistycznej, zmusiły rząd republikański do utworzenia Armii Ludowej i szukania pomocy za granicą. Uzyskał ją od ZSRR, który wysyłał broń i doradców oraz od Meksyku, a następnie od Brazylii (25 tys karabinów za kwotę 2.5 mln dolarów) i Francji. Brazylia zapewniała dodatkowo azyl, prześladowanym przez nacjonalistów Hiszpanom. W owym czasie do Brazylii wyjechało około 50 tys. ludzi.

Po obu stronach zwaśnionych stron dochodziło do prześladowań politycznych - republikanie polowali, a następnie rozstrzeliwali księży i zakonnice, natomiast nacjonaliści urzędników, nauczycieli o lewicowych przekonaniach. Nagonka nabrała rozmachu choroby psychicznej. Hiszpania tonęła we własnej krwi.

Jedną ze słynniejszych potyczek na początku bitwy miała miejsce podczas oblężenia Toledo w dniach 18 lipca - 28 września, było to tzw. "obrona Alkazaru", potężnej wojskowej twierdzy.

Wojna domowa w Jugosławii - Geneza

Jugosławia powstała po zakończeniu II wojny światowej. Władze przejęli w niej komuniści z marszałkiem Josipem Tito na czele, a samo państwo było tworem wielonarodowościowym i podzielonym. W jej skład wchodziła obecna Słowenia, Chorwacja, Macedonia, Serbia, Czarnogóra oraz Bośnia i Hercegowina. Przyczyną wybuchu wojny domowej, która zaowocowała rozpadem Jugosławii była śmierć Tito w roku 1980. Po tym wydarzeniu na Jugosławię spadł cień kryzysu narodowościowego, ekonomicznego i politycznego. Antagonizmy pogłębiały się z roku na rok, na sile przybrały regionalne ruchy nacjonalistyczne, a spięciom na tle etnicznym nie miały końca. W roku 1991 r. Chorwacja, Słowenia, a następnie Macedonia ogłosiły swoją suwerenność polityczną jako niepodległe państwa. W kwietniu roku następnego identycznego posunięcia dokonała Bośnia i Hercegowina. Gwałtowny sprzeciw Serbii doprowadził do starć armii jugosłowiańskiej, której trzon stanowili właśnie Serbowie z oddziałami słoweńskimi i chorwackimi. W walce zginęło 20 tysięcy ludzi. Trwająca w latach 1991 - 1993 wojna ta była niezwykle krwawa gdyż obywatele rozpadającej się właśnie Jugosławii byli bardzo zróżnicowani zarówno pod względem etniczny jak i wyznaniowym. Dodatkowo nie zamieszkiwali różnych obszarów, a byli bardzo wymieszaniu. Akty ludobójstwa były powszechnie stosowane. Dochodziło do czystek etnicznych, rozstrzeliwania jeńców i ludności cywilnej. 

Wojna domowa w Hiszpanii - geneza

Hiszpańska wojna domowa trwająca od 1936 do 1939 roku, była bratobójczą walką pomiędzy siłami nacjonalistycznymi a republikańskimi. Obie strony konfliktu były finansowo i militarnie wspierane przez zagraniczne siły. W przypadku nacjonalistów pomoc pochodziła ze strony faszystowskich Włoch i nazistowskich Niemiec. Z kolei  siły rządowe otrzymywały wsparcie od ZSRR, Brazylii, Francji, a nawet Meksyku.

Hiszpania niegdyś kolonialna potęga z biegiem lat traciła na znaczeniu. Z licznych posiadanych kolonii w skutek buntów i wojen z innymi państwami, udało się Hiszpanom zachować jedynie niewielkie ziemie w Afryce. Zacofanie oraz kryzys gospodarczy doprowadziły do abdykacji króla Alfonsa XII w roku 1931. W tym czasie utworzono II Republikę Hiszpańską. Wprowadzone zostały liczne zmiany takie jak powszechne prawo wyborcze, rozdział kościoła od władz państwowych, reformę rolną, prawo do rozwodów czy ośmiogodzinny dzień pracy. Zrodziło to protesty konserwatywnego kościoła katolickiego i prawicowych elit. Sytuacja zaogniła się w lutym 1936, kiedy wybory wygrał Front Ludowy, stanowiący koalicje partii socjalistycznych i komunistycznych. Nagminnie stosowany przez obie strony terror polityczny, w wyniku którego zginęło 330 osób, skłonił konserwatywnych oficerów do zorganizowania zamachu stanu.

Wojna rozpoczęła się17 lipca 1936 r., od wojskowego przewrotu generała Franco, który przerzucając swoje oddziały z Afryki do Hiszpanii, połączył siły z generałem Mola 100 kilometrów od Madrytu celem opanowania stolicy. Siły rządowe odparły atak lecz wewnętrzny konflikt trwał jeszcze przez 3 lata.

Geneza wojny domowej w Rosji

Bezpośrednią przyczyną wybuchu walk wewnętrznym w tym ogromnym państwie był wybuch rewolucji październikowej w 1917 r. W jej wyniku do władzy doszli bolszewicy i zaczęli wdrażać ustrój monopartyjny. Rewolucji październikowej należy poświęcić trochę uwagi i właśnie ona jest tematem dzisiejszego postu.

Porażki armi rosyjskiej na frontach I wojny światowej, pogłębiający się kryzys gospodarczy, ogromna, powszechna bieda, zniechęcenie społeczeństwa i spadek autorytetu władzy cara - wszystkie te czynniki były pożywką, którą karmiła się mająca wkrótce wybuchnąć rewolucja. Tego samego roku, w lutym miała miejsce inny przewrót, który doprowadził do odsunięcia od rządów monarchy na rzecz dwuwładzy.

Chaos związany z I wojną światową, osłabienie administracji terenowej i policji sprzyjały tworzeniu się rad delegatów robotniczych, które przejmowały władzę w miastach oraz rad delegatów żołnierskich, odpowiedzialnych za prowadzenie agitacji na froncie. Do kraju z wygnania powrócili socjalistyczni przywódcy Włodzimierz Lenin i Lew Trocki co przyczyniło się do ożywienia bolszewickich dążeń do przejęcia władzy. Bolszewicy byli wspierani przez niemiecki wywiad, który w upadku władzy carskiej w Rosji widział zwycięstwo na froncie wschodnim. Kształtować zaczeła się Gwardia Czerwona - zbrojne ramię bolszewików.

Wybuch rewolucji wisał już w powietrzu. Zagrożeni desydenci podjeli decyzję o zamknięciu bolszewickich gazet, odniosło to odwrotny skutek przyśpieszając zamach stanu. Rewolucja wybuchła 7 listopada, kiedy to oddziały Gwardii Czerwonej wspierane przez marynarzy rozpoczeły przejmowanie strategicznych punktów w stolicy Rosji, Petersburgu. Pod koniec dnia całe miasto, za wyjątkiem Pałacu Zimowego było pod kontrolą bolszewików, z Leninem na czele. O tego dnia w całym kraju już oficjalnie władzę przejeły komitety rewolucyjne oraz rady delegatów robotniczych, chłopskich i żołnierskich. Rosyjska armia przestała istnieć. Z takim obrotem spraw nie zgadzało się wiele środowisk, dlatego walka o władzę dopiero się zaczeła. A jej skutkiem miała być trwająca trzy lata wojna domowa w Rosji.

Najważniejsze bitwy podczas wojny secesyjnej

Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych była konfliktem krwawym. Wojenny front był bardzo rozciągnięty, dlatego też owa wojna obfitowała w wiele bitew i potyczek, których rezultaty przechylały szanse na zwycięstwo Unii bądź Konfederacji. Do najważniejszych konfrontacji można zaliczyć bitwy:

• I nad Bull Run (21 lipca 1861) - zwycięstwo Konfederacji
• pod Ball's Bluff (21 października 1861) - zwycięstwo Konfederacji
• pod Belmont (7 listopada 1861) - zwycięstwo Konfederacji
• o Fort Donelson (11 luty 1862) - zwycięstwo Północy
• II nad Bull Run (28 - 30 sierpnia 1862) - zwycięstwo Konfederacji
• pod Richmond (29 - 30 sierpnia 1862) - zwycięstwo Konfederatów
• pod Chantilly (1 września 1862) - nierozstrzygnięta
• pod Chancellorsville ( 30 kwiecień - 6 maja 1863) - zwycięstwo Konfederacji
• o Vicksburg (18 maja - 4 lipiec 1863) - zwycięstwo Unii
• pod Gettysburgiem (1 - 3 lipca 1863) - zwycięstwo Unii
• pod Chickamaugą (18 - 20 września 1863) - wygrana konfederatów
• pod Droop Mountain (6 listopada 1863) - zwycięstwo Unii
• pod Resaca (13 - 15 maj 1864) - nierozstrzygnięta
• pod Adairsville (17 maja 1864) - wygranej przez siły Unii
• pod Atlantą (22 lipca 1864) - duże zwycięstwo Unii, w walkach życie straciło ponad 11 tysięcy ludzi
• pod Kennesaw Mountain (27 czerwca 1864) - wygranej przez siły Konfederacji
• o Nashville (15 - 16 grudnia 1864) - zwycięstwo Północy
• nad Hatcher's Run (5-7 luty 1865) - zwycięstwo Północy
• pod Appomatox Stadion (8 kwietnia 1865) - zwycięstwo Unii
• pod Appomattox Court House (9 kwietnia 1865) - zwycięstwo Unii, w bitwie zgineło około 700 żołnierzy
• pod Betonville (19 i 22 marca 1865) - zwycięstwo Unii

Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych - przyczyny

W dzisiejszym wpisie postaram się zarysować jaka była geneza wybuchu najsłynniejszego konfliktu na kontynencie północnoamerykańskim - wojny secesyjnej. Co bezpośrednio zadecydowało o rozpoczęciu walk? Czy były jakieś przyczyny dodatkowe?

W amerykańskiej wojnie secesyjnej starły się siły tzw. „Unii”, potocznie zwanej jankesami oraz tzw. „Konfederacji”, która opowiadała się za secesją państwa. Pisząc o przyczynach wybuchu owej wojny należy wymienić cztery główne czynniki, które doprowadziły do wojny:

• narastające antagonizmy ekonomiczne i społeczne pomiędzy uprzemysłowionymi stanami północnymi a rolniczym Południem
• trwający od dłuższego czasu spór o zniesienie niewolnictwa
• pojawiające się dążenia separatystyczne niektórych regionów, co groziło rozpadowi Unii
• wybranie na stanowisko prezydenta Abrahama Lincolna

1. Antagonizmy ekonomiczne i społeczne - gospodarka konserwatywnych stanów południowych opierała się głównie na uprawie i eksporcie bawełny, tytoniu, konopi i cukru. Dużo bardziej liberalne stany północne, których gospodarka był mocno zindustrializowana próbowały konkurować z gospodarką europejską, wprowadzając cła zaporowe na produkty z Europy. W odpowiedzi państwa europejskie również wprowadziły cła m.in na bawełnę, co stanowiło poważny cios dla stanów południowych. Relacje między Północą a Południem stawały się coraz bardziej wrogie.
   
   
2. Kwestia niewolnictwa - Uprawa bawełny wymagała zaangażowania do przymusowej pracy setek tysięcy niewolników sprowadzanych z Afryki i Ameryki Łacińskiej. Gospodarka oparta na niewolnictwie stanowiła znaczą przeszkodę rozwojowi przemysłu w stanach południowych, a co za tym idzie rozwojowi całego kraju
   
   
3. Ruchy separatystyczne - kształtujący się dopiero słaby rząd federalny, a także różnice w poglądach jak wyglądać powinien ustrój Unii sprzyjały rozwojowi ruchów separatystycznych
   
   
4. A.Lincoln - wybór na urząd prezydenta Lincolna, który opowiadał się za zniesieniem niewolnictwa doprowadził do secesji stanu Karolina Północna.

Przyczyną bezpośrednią, sprawczą wybuchu wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych było zaatakowanie przez siły Południa obronnego Fortu Sumter położonego w Charlstone 12 kwietnia 1961 r. Zapoczątkowało to trwający cztery lata, najbardziej krwawy konflikt w dziejach Stanów Zjednoczonych, który pochłonął ponad 620 tysięcy istnień.

Witam

     Witam serdecznie wszystkich tych, którzy z jakiegoś powodu trafili na tego bloga. Czy zdecydowało o tym Wasze zamiłowanie do badania historii, poczucie akademickiego obowiązku, znużenie czy zwykły przypadek nie ma teraz znaczenia. Skoro już jesteście, drodzy Czytelnicy na moim blogu, czuję się zobowiązany do przedstawienia Wam pokrótce czego niniejszy blog będzie dotyczył. Głównym tematem, na który będę próbował zwrócić Waszą uwagę są wojny domowe, konflikty wewnątrzpaństwowe, przewroty oraz zamachy stanu.

         Jak zapewne się domyślacie w historii świata, wewnętrznych konfliktów wydarzyło się naprawdę sporo. W zasadzie to woja towarzyszyła człowiekowi od początku jego społecznej organizacji. Dlatego aby temat przedstawić skrupulatnie postanowiłem zająć się póki co czterema przykładami konfliktów wewnętrznych, będą to: wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych (1861 – 1865), wojna domowa w Rosji (1917 – 1920), wojna domowa w Hiszpanii (1936 – 1939) oraz wojna domowa w Jugosławii (1991 – 1995).

          Słownik języka polskiego definiuje pojęcie „wojna domowa” jako wojna pomiędzy obywatelami tego samego kraju. Tego typu konflikt można jednak rozszerzyć na waśń wśród plemienia bądź grupy etnicznej.

     Wszystkie wyżej wymienione konflikty, tak jak ten blog miały swój początek, przyczyny zaistnienia. W przypadku wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych powodami jej wybuchu były różnice poglądów na temat niewolnictwa oraz coraz bardziej pogłębiające się różnice ekonomiczne i społeczne pomiędzy poszczególnymi stanami. Wojna domowa w Rosji wybuchła w wyniku rewolucji październikowej, która do władzy doprowadziła bolszewików. Wojna domowa w Hiszpanii spowodowana była zajadłą walką o władzę sił nacjonalistycznych z republikańskimi. Natomiast wojna domowa w Jugosławii to wynik rozpadu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii i związanym z tym wydarzeniem permanentnym kryzysem ekonomicznym i narodowościowym.

           Zapraszam wszystkich zainteresowanych do lektury, kolejnych pojawiających się wpisów.